Muzeum Miejskie w Żywcu mieści się w starym, ale odremontowanym zamku, dzięki czemu ma ono klimat tamtych lat. Wystawy jakie w nim zobaczymy dotyczą nie tylko historii i tradycji samego miasta, ale również okolicznych wsi. Bo góral i mieszczanin żywiecki zwany putoszem to dwa różne światy, ale w pewnym sensie światy zależne od siebie..
W tym wpisie:
– pokrótce poznasz historię zamku i muzeum
– zobaczysz jakie wystawy możesz tam obejrzeć
– uzyskasz garść informacji praktycznych związanych ze zwiedzaniem
Muzeum Miejskie w Żywcu – YouTube
Muzeum Miejskie w Żywcu – krótka historia..
Zanim pokrótce opiszę historię tego ważnego w naszym regionie muzeum, wspomnę o jednej istotnej kwestii. Pod koniec XIX w. w Europie pojawiła się moda na wszystko co lokalne, wręcz „etno”. Wielu ludzi i organizacji skupiło się na poszukiwaniu śladów przeszłości w swojej okolicy. Był to swoisty ruch regionalistyczny, który na pewno ocalił od zapomnienia wiele pamiątek z przeszłości.
Idąc za tą modą – już na początku XX w. w lokalnej prasie pojawiły się pierwsze wzmianki o tym, że w Żywcu powstanie muzeum. Przychodzi rok 1926. Polska już od kilku lat jest wolna. Tadeusz Charlewski – dyrektor Państwowego, Żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego w Żywcu podjął pierwszą próbę stworzenia lokalnych zbiorów o charakterze muzealnym.
Akurat w szkole o której wspomniałem działało od niedawna Koło Krajoznawcze i to właśnie uczennice należące do tego koła pod opieką swojego dyrektora zgromadziły pierwsze etnograficzne eksponaty i dokumenty. Wykonały również wiele szkiców i inwentaryzacji, m.in. tradycyjnych żywieckich strojów mieszczańskich.
Dziewczęta zaprezentowały efekty pracy swojej i poprzedniczek w roku 1934: stroje mieszczańskie i góralskie, nadania królewskie dla miasta, przyrodę Żywiecczyzny, a nawet najważniejszą książkę historyczną dla tego regionu – „Dziejopis Żywiecki” autorstwa Andrzeja Komonieckiego. W roku 1936 zbiory przekazano Sekcji Miłośników Żywiecczyzny i też w tym roku formalnie powołano Muzeum Ziemi Żywieckiej, które miało swoją siedzibę w budynkach na żywieckim rynku.
W tamtych czasach muzeum to nie tylko wystawy; to również aktywne działania w terenie, m.in. wykopaliska archeologiczne na nieodległej górze Grojec. Jednak w czasie II wojny światowej okupant niemiecki wywiózł najcenniejsze eksponaty, w tym gotycką rzeźbę drewnianą “Święta Anna Samotrzecia” z około 1380 r. Dokumenty miejskie, w tym wspomniany „Dziejopis..” przechowywano w prywatnych domach i zostały ocalone.
Po wojnie przez kolejne 50 lat stary zamek w Żywcu zaczęto doraźnie i gruntownie remontować oraz użyczać jego pomieszczenia organizacjom społecznym, aby ostatecznie przenieść tam ocalałe i odzyskane zbiory. W roku 2005 muzeum otrzymało nową siedzibę – Stary Zamek.
Zamek w Żywcu, historia
W swoich planach mam napisanie osobnego artykułu o Żywcu i jego atrakcjach, dlatego tutaj napiszę tylko kilka zdań o żywieckim zamku..
I połowa XV w. to pierwsze wzmianki o tym, że w Żywcu jest zamek. Prawdopodobnie wybudowali go książęta oświęcimscy lub niejaki Mikołaj Strzała h. Kotwicz. Miał on zapewne charakter drewniany i obronny. Dopiero pod koniec XV w. kolejni właściciele tych ziem – rodzina Komorowskich zamieniła nieduży obiekt w obronną fortecę, z wieżami, murami i dziedzińcem wewnętrznym, a w kolejnym wieku w piękną, renesansową rezydencję.
Za czasów rodziny Wielopolskich (wiek XVIII) zamek uzyskuje charakter pałacowy. Warto również wspomnieć, że właścicielami ziemi żywieckiej i zamku była królewska Dynastia Wazów. Właśnie tutaj na zamku przebywał król Jan Kazimierz II Waza.
Od roku 1838 na Żywiecczyźnie pojawiają się nowi właściciele – Habsburgowie. Zmieniają oni elewację zamku, ale również przeznaczają go na siedzibę dla swoich urzędników, służby. I tak do roku 1939.
Po wojnie zamek stał się własnością miasta, które na bieżąco go remontując przeznaczyło go na mieszkania i siedzibę organizacji społecznych. Wreszcie od roku 2005 stary zamek stał się siedzibą Muzeum Miejskiego w Żywcu.
Cieszę się że dotarłeś do tej części wpisu. Mam nadzieję że zainspirowałem cię do zobaczenia tych miejsc. Dziękuję ci za wirtualną kawę, która pomoże mi w utrzymaniu i rozwoju bloga..
Muzeum Miejskie w Żywcu – wystawy stałe
Oczywiście każde muzeum posiada swoje stałe wystawy, które najczęściej wiążą się z regionem. Zatem co możemy tutaj obejrzeć? – pokrótce wam zaprezentuję, jednak na początku tylko wspomnę, że wchodząc do muzeum siłą rzeczy musimy przejść przez piękny, arkadowy, wewnętrzny dziedziniec, przypominający krakowski Wawel.
Historia i tradycja miasta Żywca
Najcenniejszym źródłem wiedzy o tych terenach jest wspomniany już „Dziejopis Żywiecki” Andrzeja Komonieckiego, który pochodzi z roku 1704. W muzeum odnajdziemy tę cenną księgę, ale również inne dokumenty rękopiśmienne dotyczące dziejów miasta.
Cechy to organizacje które skupiają w swoim kręgu rzemieślników, np. szewców, masaży, krawców.. Na żywieckim zamku zobaczymy największą w Polsce kolekcję pamiątek po działających tutaj niegdyś cechach, m.in. skrzynie cechowe które służyły do przechowywania nadanych przywilejów cechowych, tłoków pieczętnych, ksiąg cechowych, rejestrów dłużników oraz pieniędzy zebranych od kandydatów na mistrzów, z wpisowego uczniów, a także z opłat za wymierzone kary.
Habsburgowie to rodzina, dynastia władców, która kojarzy nam się z Austrią. Jedna z genealogicznych gałęzi tej rodziny sięga do Żywca. Od roku 1838 do 1939 zarządzają tą ziemią i co ważne – członkowie tej rodziny przyjęli obywatelstwo polskie i byli gorącymi patriotami.
Królów i władców ziem często widzimy na obrazach, portretach. Jednak czas rządów tutejszych Habsburgów również został udokumentowany fotograficznie! Zobaczymy stare zdjęcia ukazujące te osoby i ich życie.
Rodzina Habsburgów żywieckich mieszkała w tzw. nowym zamku, który stoi zaraz obok starego. Jednak to w starym zobaczymy zrekonstruowane pomieszczenia, w których oni mieszkali i pracowali: jadalnia, salonik, czy też gustowny gabinet Karola Stefana Habsburga (właściciela miasta w latach 1895-1933).
W niektórych pomieszczeniach zorganizowano ciekawe, tematyczne wystawy: m.in. tradycyjne stroje i kultura mieszczan żywieckich (wspomnianych wcześniej „putoszy”), Żywiec na starych fotografiach i mapach, czy też pracownia malarska Jana Kazimierza Olpińskiego, mieszkającego w Żywcu, w latach 1909-1920. Dokumentował on pędzlem życie wiejskie, malował portrety ówcześnie znanych osób oraz pejzaże.
Kultura ludowa Żywiecczyzny
Ale ziemia żywiecka to nie tylko panowie na zamku i mieszczanie. To również ludzie mieszkający w okolicznych wsiach, górale. Ich codzienne jak i odświętne życie zobaczymy w Dziale Etnografii, który utworzono w dawnej wozowni.
Na parterze i piętrze zobaczycie stroje górali żywieckich, wyposażenie izby góralskiej, ale i szałasu na hali, sztukę ludową i obrzędniczą, instrumenty, opis dorocznych zwyczajów – jukacy i dziadów noworocznych. Poznamy również dawne domowe zajęcia takie jak tkactwo, czy obróbka lnu. Nie zabraknie rekwizytów kowala i garncarza, a żywieckie piernikarstwo, zabawkarstwo oraz bibułkarstwo znalazło tutaj swoje godne miejsce. Wszystko to w podłużnym budynku mieszczącym się obok starego zamku. Warto tu zaglądnąć!
Wystawa Archeologiczna
Pierwsze badania archeologiczne na nieodległej górze Grojec wykonano w latach 1937-38. Odnaleziono tutaj ślady grobów pochodzących z kultury łużyckiej. Kolejne badania to lata 80-te. Ale na przestrzeni lat badano nie tylko Grojec i okolice, ale również sam zamek.
Wykopaliska na Grojcu ujawniły ślady dwóch kultur: łużyckiej i puchowskiej. Śladami po tamtym człowieku są topory kamienne i narzędzia z krzemienia. Natomiast zamek krył w sobie fundamenty jednej z pierwszych baszt zamku, kamieniarkę zamkową, a nawet kafle z których zbudowano zamkowe piece. Fundamenty jednej z pierwszych baszt zamkowych możemy również zobaczyć na wystawie archeologicznej.
Oczywiście na tej wystawie zauważymy również pozostałości dawnych naczyń, narzędzi i ozdób. Odnajdziemy również swoisty skarb wykopany w Sopotni Małej. To właśnie tam w dwudziestoleciu międzywojennym odnaleziono dzbanek z ponad setką XVII-wiecznych monet pochodzących z Austro-Węgier.
Specjalnie przygotowane makiety pokazują nam jak wyglądał żywiecki zamek w pierwszych wiekach istnienia.. a wszystko to wyeksponowane w odpowiednio oświetlonych gablotach w części parterowej zamku.
Ptaki i Ssaki Żywiecczyzny
Teren Żywca to zarówno kotlina z przepływającą dużą rzeką Sołą, jak i okalające ją góry Beskidu Żywieckiego, Śląskiego i Małego. Takie położenie musiało mieć wpływ na rozwijający się tutaj świat roślin i zwierząt. W zabytkowej stajni zamkowej utworzono ciekawą wystawę blisko 200 okazów żywieckiego świata zwierząt; ptaki które znamy na co dzień, ale i sowy, orły, sokoły, głuszce.. To tylko niektóre zwierzęta dumnie stojące na wystawie.
Uwagę zwraca duży niedźwiedź oparty o drzewo (upolowany w roku 1908), jak i stojący w pobliżu dzik i rysie. Trofea te i w ogóle cała wystawa pokazuje myśliwski element życia Habsburgów. Warto wspomnieć o jednej z perełek – pozostałościach po mamucie, które odkryto w żywieckiej, starej cegielni.
Konfessaty Czyli Sądy, Wyroki i Tortury w Żywcu
Dla amatorów horroru też coś tutaj znajdziemy. Może nie będzie to biała dama taka jak na zamku w Suchej Beskidzkiej, ale.. dawne narzędzia tortur. Temat wystawy jest szerszy – prezentuje on dawne prawo i sądownictwo, które na tym terenie również nieodłącznie wiązało się ze zbójnictwem.
W dwóch salach mieszczących się pod XV w. wieżą rycerską zobaczymy m.in. postać kata, łoże sprawiedliwości, czy też hiszpańskie buty. A co to jest? – dowiecie się na tej wystawie.
Coś dla ducha.. czyli sztuka sakralna
Kościoły i wiara na Żywiecczyźnie była ważnym elementem codziennego życia ludzi – co zresztą również możemy zauważyć na wystawie etnograficznej.
Na tej typowo religijnej wystawie zobaczymy najcenniejsze zbiory pochodzące z żywieckich kościołów, m.in. gotycką rzeźbę Św. Anny Samotrzeciej z ok. 1380 r., (z kościoła Św. Krzyża w Żywcu), gotyckie malarstwo temperowe (z najstarszym obrazem pt. „Opłakiwanie” z ok. 1450 r.), drewniane rzeźby z XVIII w., sprzęt i szaty liturgiczne, barokowe relikwiarze.
Warto zwrócić uwagę na „Madonnę z poziomką” – obraz pochodzący z XV w, na którym Matka Boża trzyma kwiat poziomki, który tutaj będzie symbolem pokarmu zbawionych i rajskiego ogrodu. Tymczasem na dłoni małego Jezusa usiadł szczygieł, który symbolizuje jego mękę i Zmartwychwstanie.
Park Zamkowy Habsburgów
Będąc na żywieckim zamku na pewno trzeba odwiedzić okalający go park krajobrazowy. Najstarsze jego założenie powstało w wieku XVII i miało charakter parku włoskiego. I połowa XIX w. przyniosła mu znaczne zmiany, kiedy zmieniono jego układ na park typu angielskiego, z niedużą altanką na wyspie. Pod koniec XIX w. rodzina Habsburgów powiększyła park oraz go rozbudowała.
W parku uwagę przyciąga Domek Chiński, w którym latem działa nieduża kawiarnia oraz miejska stajnia (minizoo) ze zwierzętami zarówno domowymi jak i egzotycznymi.
Park miniatur w Żywcu
Parki miniatur są obecnie na topie. Również i Żywiec ma swój tematyczny park, w którym zobaczymy miniatury budowli wybudowanych przez właścicieli Żywca od poł. XV wieku do czasów II wojny światowej (obiektów sakralnych, dworów, leśniczówek). Miniatury znajdują się na terenie żywieckiego parku przylegającego do zamku oraz w jego wnętrzu – w sali żyrandolowej.
UWAGA! – z powodu remontu obecnie miniatury będące w parku nie są dostępne.
Zobacz trasę z Żywca na górę Grojec: kliknij tutaj
Informacje praktyczne (stan na 08.02.2024)
Adres
Muzeum Miejskie w Żywcu – Stary Zamek
34-300 Żywiec, ul. Zamkowa 2
Tel.: 33 861 21 24, 609 014 555
Strona www: https://www.muzeum-zywiec.pl/
E-mail: staryzamek@muzeum-zywiec.pl
Przy muzeum działa również informacja turystyczna
Tel.: 33 861 21 24 w. 36
E-mail: informacja.turystyczna@muzeum-zywiec.pl
Zamek w Żywcu – zwiedzanie i godziny otwarcia
Poniedziałek – piątek: 9.00 – 16.00
Sobota – niedziela: 10.00 – 16.00
W każdy poniedziałek bezpłatne zwiedzanie wystawy „Ptaki i Ssaki Żywiecczyzny”.
Uwaga! Czas zwiedzania wszystkich ekspozycji wynosi ok. 90 min. Zwiedzając indywidualnie wystawy – możemy wykorzystać stojące obok nich audioprzewodniki. Wystarczy włączyć i wybrać odpowiedni język.
Muzeum Miejskie w Żywcu, cennik
Bilet możemy wykupić zarówno na wszystkie wystawy, jak i osobno na poszczególne ekspozycje. Oczywiście ekonomiczniej jest zakupić na wszystkie.
Aktualne ceny poszczególnych ekspozycji i całej zamkowej wystawy odnajdziemy na stronie internetowej żywieckiego muzeum. Poniżej prezentuję tylko cennik dotyczący wszystkich wystaw. Cena dotyczy zwiedzania bez przewodnika muzealnego. Usługę przewodnicką w języku polskim można dokupić (od 50 do 100 zł.).
Bilety na wszystkie wystawy:
normalny: 28 zł./os
ulgowy: 20 zł./os
rodzinny (od 3 osób; rodzice i dzieci od 7 do 16 lat): 70 zł.
grupowy (od 10 osób): 18 zł./os.
Zwiedzanie z przewodnikiem (do 30 osób): w soboty, niedziele i dni świąteczne tylko po wcześniejszej rezerwacji. Cena: 150 zł.
Zwiedzanie z przewodnikiem w języku angielskim (do 30 osób): w soboty, niedziele i dni świąteczne tylko po wcześniejszej rezerwacji. Cena: 200 zł.
Zwiedzanie z przewodnikiem wystawy Historia i tradycje Żywca: 100 zł.
Zwiedzanie z przewodnikiem wystawy Kultura ludowa Żywiecczyzny: 100 zł.
30 minut przed zamknięciem ekspozycji kasy muzeum i parku miniatur są nieczynne.
Zniżki: Karta Dużej Rodziny (zniżka 50% na bilety indywidualne)
UWAGA! – Jeśli zwiedzałeś Muzeum Browaru, zachowaj bilet wstępu i przyjdź z nim do Muzeum Miejskiego w Żywcu. Zwiedzisz je za cenę biletu ulgowego!
W przyziemiach starego zamku znajduje się klimatyczna kawiarnia. Wejście do niej znajduje się od strony wewnętrznego dziedzińca.
Dziękuję ci za przeczytanie wpisu. Mam nadzieję że zainspirowałem cię do zobaczenia tych miejsc. Dziękuję ci również za wirtualną kawę, która pomoże mi w utrzymaniu i rozwoju bloga..